Urartu Uygarlığı

Anadolu’nun batı ve orta kısımlarında Frig ve Lydia krallıklarının hüküm sürdüğü bir sırada, Doğu Anadolu yüksek yaylasında da Urartu krallığı önemli bir rol oynuyordu.M.Ö XV. yüzyılın sonları ve XIV. yüzyılın başlarında, Mitanni krallığının yıkılmasından sonra Doğu Anadolu yüksek yaylasında yaşayan kavimler, aynı çağda Kuzey Suriye’ye doğru yayılmaya başlayan Hititler‘le ilişkilerini sürdürmüşler ve bu ilişkiler yayla bölgesinin kültürel gelişmesinde önemli bir rol oynamıştı.

M.Ö 1200 tarihlerinde Büyük Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmaya başladığı sırada, Doğu Anadolu yaylasında yaşayan kavimler oldukça yüksek bir kültüre ve iktisadi düzeye gelmiş bulunuyordu.Bunun doğal bir sonucu olarak, bu dağ ve yayla kavimleri, aralarında güçlü bir birlik kurdular.Bu kavimler hakkında ilk bilgiler M.Ö. XIII. yüzyıla ait belgelerden edinilir. ”Uruatri” adlı ilk kez Salmanassar 1 yazıtlarında geçmektedir.

Asurca olan bu, etnik bir sözcük olmayıp ”dağlık bölge” anlamında kullanılmış coğraî bir terimdir.

Hurri beylikleri Asur gibi, örgütlenmiş bir devlete daha iyi karşı koyabilmek için, M.Ö. IX. yüzyılın ilk yarısında, Asur baskısının arttığı bir sırada, birleşerek Urartu Devleti’ni kurdular.

Urartular M.Ö. X. yüzyıldan itibaren kendi ülkelerini ”Biaini ülkesi” olarak adlandırdılar.Devlet genişledi ve kuvvetli bir merkezi idareye kavuştu.M.Ö. VII. yy ortalarında gücünün doruğuna erişti.M.Ö. 734’ten itibaren ard arda Asur saldırılarıyla geriledi.Bu dönemde kuzeyden Kimmerler de Doğu Anadolu’ya girdiler.

Bundan sonra yeniden güçlenen Urartu ”Rusahinili” şehrini kurdu ve merkez yaptı.Ama yeniden devlet zayıfladı ve M.Ö. VI. yy başında Medler tarafından yıkıldı.

Kaynak: Dünya Tarihi Ansiklopedisi sh.14-15 | Tarihenotdus.com